Poród to wyjątkowe wydarzenie w życiu każdej kobiety, ale także moment, który stawia przed organizmem ogromne wyzwania. Okres połogu to czas intensywnej regeneracji, kiedy ciało wraca do formy sprzed ciąży, a jednocześnie dostosowuje się do nowych potrzeb związanych z opieką nad maleństwem. W tym wymagającym czasie odpowiednia suplementacja oraz zbilansowana dieta odgrywają niebywale istotną rolę. Niedobory witamin i minerałów, wywołane ciążą oraz karmieniem piersią, mogą nie tylko wpływać na samopoczucie, ale także zdrowie mamy i maluszka. Jak skutecznie zadbać o zdrowie po porodzie? Sama dieta wystarczy, czy warto jednak sięgnąć po suplementy? W poniższym artykule podpowiadamy, jakie składniki odżywcze są najważniejsze dla świeżo upieczonych mam, jak bezpiecznie suplementować oraz na co zwrócić uwagę, komponując codzienny jadłospis. Sprawdź, jak zadbać o siebie, by odzyskać siły, cieszyć się zdrowiem i zapewnić dziecku wszystko to, co najlepsze!
Dlaczego suplementacja po porodzie jest ważna?
Po porodzie organizm kobiety potrzebuje intensywnej regeneracji i dodatkowego wsparcia, by wrócić do równowagi po wysiłku związanym z ciążą i narodzinami dziecka. Ponadto w trakcie ciąży i karmienia piersią wymaga większych ilości składników odżywczych. Odpowiednia podaż różnych niezbędnych substancji odżywczych odgrywa fundamentalną rolę w prawidłowym rozwoju płodu, a także w kształtowaniu zdrowia i zdolności dziecka na przyszłość. Na przykład niedobór niektórych witamin z grupy B w diecie może w późniejszych latach wpłynąć negatywnie na zdolności poznawcze i edukacyjne dziecka. Dlatego młode mamy powinny przywiązywać tak dużą wagę do zbilansowanej diety oraz odpowiedniej suplementacji.
Odpowiednio dobrane suplementy diety – wsparcie dla zdrowia mamy i rozwoju dziecka
- Regeneracja po porodzie – ciąża i poród wymagają od organizmu zwiększonych zasobów energetycznych i odżywczych. Odpowiednia podaż z dietą żelaza, magnezu, witamin B6 i B12 zmniejsza uczucie zmęczenia, i znużenia, a spożycie żelaza i witaminy B12 – wpływa korzystnie na procesy krwiotworzenia.
- Wzmożone zapotrzebowanie na witaminy i minerały – laktacja zwiększa zapotrzebowanie na składniki takie jak wapń, magnez, witamina D, żelazo i kwasy omega-3, które są niezbędne dla zdrowia matki i jakości odżywczej mleka.
- Poprawa samopoczucia – witaminy z grupy B, magnez i kwasy omega-3 mogą wspierać układ nerwowy, pomagając zmniejszyć uczucie zmęczenia i wpływając korzystnie na nastrój po porodzie.
Korzyści suplementacji dla maluszka
- Rozwój mózgu i oczu – kwasy omega-3 (DHA) zawarte w mleku matki wspierają prawidłowy rozwój mózgu i narządu wzroku niemowlęcia.
- Prawidłowy wzrost i mocne kości – witamina D wspiera wzrost kości, a jod wspomaga prawidłowy wzrost i funkcjonowanie organizmu dziecka.
- Układ odpornościowy – witamina B6, B12 oraz D wzmacniają odporność niemowlęcia karmionego piersią, pomagając radzić sobie m.in. z niekorzystnymi mikroorganizmami.
- Wsparcie układu nerwowego – niektóre witaminy z grupy B wspierają rozwój układu nerwowego oraz funkcje psychologiczne, które są szczególnie ważne w pierwszych miesiącach życia dziecka.
Dowiedz się również więcej na temat rozwoju dziecka w ciąży!
Najważniejsze składniki suplementacji w trakcie karmienia piersią
Podczas karmienia piersią może dochodzić do niedostatecznej podaży w diecie mikroskładników, ponieważ organizm kobiety ma zwiększone zapotrzebowanie m.in. na witaminy z grupy B (w tym kwas foliowy), witaminę A, C, D, kwasy DHA, wapń oraz jod. Codzienna dieta często nie pokrywa w pełni tych potrzeb, szczególnie w przypadku wapnia, witaminy D, jodu i DHA, co sprawia, że suplementacja staje się istotnym elementem diety. Warto zaznaczyć, że spożywanie DHA przez matkę wspomaga prawidłowy rozwój mózgu oraz oczu dziecka karmionego piersią, a folian, witamina B12, B6 oraz żelazo przyczyniają się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia – także w połogu. Witamina B6 bierze również udział w prawidłowym przebiegu funkcji psychologicznych i funkcjonowaniu układu nerwowego. Żelazo z kolei przyczynia się do prawidłowego rozwoju funkcji poznawczych u dzieci oraz prawidłowej produkcji czerwonych krwinek i hemoglobiny w okresie połogu.
Dieta matki karmiącej wpływa na dostarczanie składników odżywczych do mleka, a ich zawartość zależy zarówno od bieżącej podaży, jak i rezerw zgromadzonych w organizmie.
Co i jak suplementować w trakcie karmienia piersią?
Kobietom w ciąży i karmiącym piersią zaleca się dzienne spożycie wapnia w ilości około 1000-1300 mg. Głównymi źródłami tego pierwiastka są: mleko i jego przetwory, ryby, jaja, zielone warzywa (takie jak kapusta, brokuły, kapusta włoska, jarmuż), rośliny strączkowe oraz suszone owoce. W okresie laktacji kobiety tracą około 250 mg wapnia dziennie wraz z mlekiem. Wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym jest wspomagane przez witaminę D, kwasy organiczne, laktozę i oligosacharydy, natomiast ograniczają je obecne w niektórych roślinach szczawiany i fityniany.
Zaleca się również, aby kobiety ciężarne i matki karmiące zwracały uwagę na odpowiednią podaż jodu. Niskie spożycie tego pierwiastka może prowadzić do obniżonej czynności tarczycy u matki i płodu, zmian w mielinizacji włókien nerwowych, problemów intelektualnych, a nawet niedosłuchu.
Witamina D odgrywa rolę w regulacji poziomu wapnia i fosforu we krwi, utrzymaniu odpowiedniej gęstości mineralnej kości oraz wspieraniu odporności. Suplementacja witaminy D w dawce 1500-2000 IU dziennie jest zalecana przez ekspertów z PTGiP zarówno kobietom ciężarnym, jak i karmiącym piersią. U niemowląt zaleca się dodatkową suplementację witaminy D.
Kwas foliowy i wiele więcej
Kwas foliowy powinien być przyjmowany przez cały okres ciąży, połogu oraz karmienia piersią w ilości przynajmniej 0,4 mg na dobę, w zależności od grupy ryzyka występowania wad płodu oraz etapu ciąży. Jego niedobór w diecie może prowadzić do hiperhomocysteinemii, co stanowi potencjalne zagrożenie zarówno dla zdrowia matki, jak i rozwijającego się płodu.
Inne składniki, na które warto zwrócić uwagę w suplementach diety to m.in. laktoferyna, która wiąże żelazo z diety i odpowiada za jego wykorzystanie przez krwinki czerwone. Może wpływać również na funkcjonowanie układu odpornościowego. Mio-inozytol, który obecny jest w mleku matki, może oddziaływać na rozwój mózgu dziecka – jest to możliwe dzięki tworzeniu połączeń między komórkami nerwowymi. Beta-karoten jest jednym z głównych karotenoidów występujący w mózgu, który stanowi istotne źródło prowitaminy A w diecie. Wyróżnia się silnymi właściwościami antyoksydacyjnymi i zdolnością neutralizowania wolnych rodników, co wynika z dużej liczby nienasyconych wiązań obecnych w jego strukturze. Cholina wpływa na prawidłową pracę wątroby u matki i u niemowląt karmionych piersią. Wyniki badań wskazują, że niektóre składniki w diecie matki, takie jak cholina i DHA, współdziałają ze sobą, wspierając rozwój mózgu i późniejszy rozwój poznawczy niemowląt karmionych piersią. Przeczytaj również o cholinie w ciąży!
Rola zbilansowanej diety w połogu
Po porodzie organizm kobiety wymaga szczególnej troski, a dieta pełni ważną funkcję w regeneracji oraz wsparciu laktacji. W pierwszych dniach po porodzie mogą pojawić się zaparcia, dlatego warto wzbogacić jadłospis o produkty bogate w błonnik, takie jak warzywa, owoce czy pieczywo, kasze pełnoziarniste. Dodatkowo kompot z suszonych owoców może pomóc w regulacji pracy układu trawiennego.
Ważne jest unikanie produktów, które mogą negatywnie wpływać na organizm matki lub dziecka, w tym kofeiny, ostrych przypraw oraz przetworzonej żywności. Podczas karmienia piersią szczególną uwagę należy zwrócić na nawadnianie organizmu poprzez zwiększone spożycie płynów, szczególnie wody. Konieczne jest także wyeliminowanie używek i uważne wprowadzanie produktów, które potencjalnie mogą powodować alergie u niemowlęcia.
Dieta powinna być bogata w minerały i witaminy, takie jak witaminy C, K, A, E, magnez oraz cynk. Warto zadbać o to, aby posiłki były zbilansowane, lekkostrawne i różnorodne, co pozytywnie wpłynie zarówno na zdrowie matki, jak i rozwój dziecka. To, co spożywa matka, w dużej mierze ma bezpośredni wpływ na jakość mleka i kondycję maluszka, dlatego odpowiednia dieta jest jednym z podstawowych elementów opieki w tym szczególnym okresie. Przeczytaj również o tym, co jeść, a czego nie jeść w ciąży.
Jak bezpiecznie przyjmować suplementy?
Bezpieczna suplementacja powinna zawsze być skonsultowana z lekarzem lub dietetykiem, aby dostosować dawki do indywidualnych potrzeb organizmu. Ważne jest wybieranie suplementów wysokiej jakości, które pochodzą ze sprawdzonych i zaufanych źródeł. Stosowanie preparatów zgodnie z zaleceniami specjalisty pozwala uniknąć ryzyka nadmiaru składników odżywczych, które mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie.
Podsumowując, organizm kobiety po porodzie wykazuje zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze, które wspierają regenerację, laktację oraz rozwój dziecka. Odpowiednio zbilansowana dieta i dobrze dobrana suplementacja odgrywają ważną rolę w zapewnieniu zdrowia matce i maluszkowi. Regularna konsultacja z lekarzem oraz świadome podejście do odżywiania i suplementacji to najlepszy sposób, aby zadbać o siebie i swoje dziecko w tym szczególnym okresie.
Bibliografia:
- Swora-Cwynara E., Polaczyk A., Dobrowolskac A., ŻYWIENIE KOBIET W CIĄŻY I KARMIĄCYCH PIERSIĄ, 102 PIELĘGNIARSTWO POLSKIE NR 3 (89) 2023.
- INFORMACJE PRZY WYPISIE ZE SZPITALA DLA PACJENTKI PO PORODZIE, Szpital powiatowy w Limanowej.
- Bomba-Opoń D., i in., uplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017.
- Szafrańska A., WITAMINY I SUPLEMENTY W OKRESIE NOWORODKOWYM, Katedra i Klinika Neonatologii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.
- Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie suplementacji folianów oraz warunków stosowania dodatkowej suplementacji choliny oraz witamin B6 i B12 w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2024
- Zimmer M, Sieroszewski P, Oszukowski P, Huras H, Fuchs T, Pawłosek A. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych. 2020.
- Cheatham CL, Sheppard KW. Synergistic effects of human milk nutrients in the support of infant recognition memory: An observational study. Nutrients. 2015;7(11):9079–95.