Mimo że poród zdaje się być fizjologiczną metodą przyjścia dziecka na świat i zdawałoby się, że kobieta powinna rodzić intuicyjnie, dla wielu kobiet może być to trudne do wyobrażenia. Jednym z elementów, dzięki którym poród może być łatwiejszy do przejścia, jest możliwość przyjmowania różnych pozycji w porodzie, tzw. pozycji wertykalnych, które są po prostu naturalnymi pozycjami podczas akcji porodowej dla kobiety. Gdy mama przyjmuje wygodne i efektywne pozycje, poród przebiega łagodniej i efektywniej, a krocze jest mniej narażone na pęknięcie. Wraz z naszą ekspertką – położną, Spinning Babies® Certified Parent Educator, autorką książek o tematyce okołoporodowej, Izabelą Dembińską – przygotowaliśmy zestawienie pozycji porodowych.
Jaka pozycja jest najlepsza do porodu?
Taka, jaką przyjmie kobieta i taka, w której czuje się dobrze i komfortowo. Pozycje porodowe określane są mianem pozycji wertykalnych, ponieważ działają z siłą grawitacji i zapewniają ruchomość miednicy. Biorąc po uwagę fakt, że główka dziecka pasuje do miednicy jak klucz do zamka, a miednica jest ruchoma dzięki połączeniom stawowym – naturalnym jest, że bycie aktywną w porodzie ułatwia narodziny mamie i dziecku.
Jaka jest więc ta najlepsza pozycja? To zarazem proste i trudne pytanie, gdyż nie ma tak naprawdę jednej idealnej pozycji do porodu. Nie ma pozycji, która pozwoli wszystkim mamom urodzić sprawnie, szybko i bez bólu, ale są takie, które pozwalają odpocząć w trakcie porodu, zebrać siły, łagodniej przejść skurcze, czy ułożyć się dziecku tak, by łatwiej się wydostało oraz korzystniej wpłynąć na ochronę krocza.
Pozycja w porodzie spełnia kilka ważnych funkcji. Na wybór pozycji porodowej wpływa także kilka elementów, m.in.: zaawansowanie główki dziecka w miednicy, ułatwienie rotacji dziecku w miednicy, etap porodu, ułatwienie parcia, wygoda rodzącej. Odpowiednia pozycja to komfort zarówno dla rodzącej kobiety, jak i rodzącego się dziecka. Rolą pozycji porodowych jest:
- osiągnięcie komfortu i łagodzenie odczuć dolegliwości porodowych
- budowanie kompetencji kobiety i jej poczucie sprawstwa w porodzie
- zapobieganie nieprawidłowościom porodowym i brakowi postępu porodu
- zapewnienie ruchomości i mobilności miednicy, co powoduje, że poszczególne poziomy miednicy jak góra (wchód), środek i dół miednicy (wychód) zwiększają swoje wymiary, ułatwiając dziecku narodziny.
Pozycje porodowe powinny być wykorzystywane zarówno w okresie rozwierania, jak i parcia, by umożliwić urodzenie dziecka w pozycji dogodnej dla kobiety i przebiegu porodu.
Pozycje stojące z pochyleniem do przodu, czworacze oraz klęczne
To pozycje odpowiednie na I i na II fazę porodu, czyli zarówno do rozwierania, jak i parcia.
Zalety tego rodzaju pozycji:
- pomagają w złagodzeniu skurczy odczuwalnych z pleców,
- są idealne, gdy kobieta nie ma siły stać lub siedzieć na piłce,
- dużo bardziej uziemiają, dając poczucie stabilności,
- idealne przy masowaniu kości krzyżowej rękoma, chustą,
- można wykorzystać je pod prysznicem lub w wannie,
- pomagają wykorzystać siłę ciężkości,
- mogą sprzyjać rotacji dziecka, które potylicę ma ułożoną od strony kręgosłupa mamy,
- pomagają dziecku w ułożeniu zgodnie z osią miednicy,
- pozwalają na użycie dodatkowych metod łagodzenia bólu, jak: tens, masaż, ciepłe okłady,
- ułatwiają swobodny ruch biodrami,
- mogą być wykonywane w wersji stojącej, klęczącej lub w siadzie na krzesełku porodowym.
Pozycje leżące na boku
Taki rodzaj pozycji przede wszystkim pozwala na odpoczynek. Korzystanie z nich w trakcie porodu:
- odpręża po zastosowaniu znieczulenia farmakologicznego,
- są przydatne w dynamicznym porodzie,
- a przy zmęczeniu kobiety nadal zapewniają ruchomość kości krzyżowej i jej odgięcie się.
Pozycja leżąca na boku pomaga, gdy dochodzi do ucisku pępowiny, ponieważ pozwala na lepsze dotlenienie dziecka. W pochyleniu umożliwiają zmianę ułożenia dziecka z potylicowego-tylnego do przedniego. Dają także możliwość ruchomości kości krzyżowej, zwiększając przestrzeń w miednicy, co może sprzyjać rotacji dziecka z ułożenia potylicowego-tylnego lub pomóc w niej, gdy przebieg porodu w drugim okresie zwalnia. Należy wtedy kierować się stroną, po której jest kręgosłup malucha i ułożyć kobietę w pozycję pochyloną.
Pozycje kuczne w porodzie
Najczęściej wykorzystywane są w II okresie porodu. Ważne, aby kucając, kobieta umiała zejść na całe stopy, a nie na palce, ponieważ przyczynia się to do napięcia mięśni dna miednicy.
Jak mogą pomóc pozycje kuczne?
- Pozycje kuczne sprawiają, że kolana są powyżej linii bioder. Tym sposobem zamykają wejście do miednicy, a jednocześnie mogą zmieniać kąt przegięcia główki, dlatego też nie stosujemy ich na początku porodu.
- Usprawniają obniżanie się dziecka, które jest w miednicy.
- Minimalizują skurcze odczuwalne z pleców.
Przyjęcie tych pozycji mogą ułatwić: krzesełko porodowe, trzymanie się drabinek, liny (która umożliwia swobodne poruszanie się i naturalnie wspomaga ucisk na dno macicy, wynikający z fizjologii tej pozycji) albo podparcie o ścianę i/lub osobę towarzyszącą oraz modyfikacja ułożenia łóżka porodowego do pozycji kucznej.
Nie każda kobieta urodzi w przykucu, co nie znaczy, że nie będzie on wykorzystywany w porodzie nim główka zacznie się wyłaniać z kanału rodnego. Jednakże warto zaznaczyć, że ta pozycja nie dla każdej rodzącej będzie odpowiednia. Pozycja kuczna nie jest zalecana dla kobiet z ryzykiem pęknięcia macicy lub przy podejrzeniu makrosomii płodu (stan, w którym dziecko rodzi się z masą ciała większą niż 90. centyl.dla danego wieku ciążowego).
Pozycje asymetryczne i wykroku
To dobre pozycje zarówno na I, jak i na II okres porodu.
- Występują w modyfikacji stojącej, jak np. noga na drabince, albo podstawce oraz w pozycji klęczącej.
- Pomagają zwiększyć wymiary miednicy po stronie, po której jest kręgosłup dziecka – wtedy wykrok wykonywany jest nogą po stronie jego potylicy, a jeśli nieznany jest kierunek potylicy, pozycje stosuje się zamiennie. Można połączyć je z bujaniem i kołysaniem miednicy.
- Pozycje asymetryczne powodują, że kość udowa nogi wykrocznej w przestrzeni stawu biodrowego zmienia się w dźwignię. Niejako równoważy i otwiera guz kulszowy na zewnątrz aby zrobić więcej przestrzeni w dolnej części miednicy. Wypad nie może być przez to zbyt szeroki.
Jak przygotować się do porodu w pozycji wertykalnej?
Aby kobieta mogła urodzić w pozycji wertykalnej, nie musi intensywnie trenować w ciąży, pozycje porodowe są naszymi naturalnymi ruchami. Jednak jeżeli tryb naszego życia jest siedzący, warto podjąć się umiarkowanej aktywności ruchowej lub skorzystać z ćwiczeń dla kobiet w ciąży, które oswoją przyszłe mamy i przyzwyczają do przyjmowania takich pozycji. Pamiętajcie, że pozycja nie działa na cały poród, ważnym jest, aby średnio co ok. 10-15 skurczy zmieniać pozycję, co także wpływa na ich efektywność. Po serię krótkich, prostych ćwiczeń przygotowujących do porodu zapraszamy na nasz profil na Facebooku @Jesteś Moim Pępkiem Świata.
Równie ważnym jest fakt, że jeżeli pojawiają się okresie ciąży dolegliwości bólowe w zakresie kręgosłupa czy miednicy, warto jak najszybciej wesprzeć się wizytą u fizjoterpeutki uroginekologicznej, aby zredukować ból czy ograniczenia ruchomości w ciele, które mogą wystąpić w okresie ciąży.
Warto w tym miejscu również zaznaczyć, że nie każda pozycja wertykalna jest odpowiednia w każdej fazie porodu. Tego rodzaju pozycje sprawdzą się najlepiej w drugim etapie porodu, natomiast w trzeciej lepiej przyjąć pozycję wygodniejszą np. półleżącą. Zdarzają się również przypadki, w których przyjęcie pozycji wertykalnej będzie niemożliwe, np. przy konieczności stałego monitorowania KTG lub przy komplikacjach.
Wybierając miejsce narodzin, warto zwrócić uwagę, czy w wybranym szpitalu ruch i pozycje wykorzystywane są zarówno w I, jak i w II okresie porodu, łącznie z przyjęciem dziecka w pozycji wertykalnej. Możliwość przyjmowania pozycji w porodzie gwarantuje nam również dokument, jakim jest Standard Opieki Okołoporodowej i Plan Porodu.
Pozycja do porodu – podsumowanie
Wybór odpowiednich pozycji porodowych ma ogromne znaczenie dla komfortu kobiety rodzącej, sprawności przebiegu porodu oraz dobrostanu dziecka. Przyjmowanie pozycji wertykalnych – takich jak stojące, kuczne, klęczne czy asymetryczne – pozwalają wykorzystać siłę grawitacji, zwiększają ruchomość miednicy i sprzyjają optymalnemu ułożeniu dziecka. Dzięki temu poród może przebiegać łagodniej, a ryzyko interwencji medycznych czy urazów krocza zostaje zminimalizowane.
Nie istnieje jedna uniwersalna pozycja idealna dla każdej kobiety podczas porodu – najważniejsze jest, by rodząca mogła swobodnie zmieniać ułożenie ciała zgodnie z potrzebami swojego organizmu i dziecka. Aktywność, kontakt z własnym ciałem i wsparcie specjalistów, pozwalają lepiej przygotować się do porodu i zwiększyć poczucie sprawczości.
Pamiętaj: Twoje ciało wie, co robi – warto mu zaufać, zapewniając sobie przestrzeń i warunki do porodu w zgodzie z siłami natury.
Więcej informacji o przygotowaniu do porodu znajdziesz także na naszym profilu facebookowym. A jeśli jeszcze jakieś pytania dotyczące ciąży, porodu czy połogu chodzą Ci po głowie, koniecznie napisz do nas za pośrednictwem profilufacebookowego.
Izabela Dembińska – jest położną z wieloletnim stażem; absolwentką Wydziału Nauk o Zdrowiu na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym na kierunku Położnictwo, psychologiem oraz jedynym w Polsce certyfikowanym eduktorem Spinning Babies® Certified Parent Educator Training, autorką książek 'Rodzić można łatwiej’, 'Pierwsze chwile z noworodkiem’ i „Lekko w ciąży”, a także mamą.