Cholina to składnik niedoborowy w diecie europejskich kobiet ciężarnych, średnie spożycie oszacowano na 356 mg/d vs rekomendowana dawka 450 mg1. Składnik ten od niedawna uznano za niezbędny w diecie każdego człowieka, dieta pozbawiona choliny obecnej przede wszystkim w żółtku jaj kurzego, wątrobie, mięsie, skutkuje uszkodzeniem wątroby, rozwinięciem niealkoholowego stłuszczenia wątroby czy zanikiem mięśni2.
W przypadku kobiety ciężarnej dostarczenie optymalnej ilości tego składnika poprawia ukrwienie łożyska poprzez korzystny wpływ na rozrost naczyń krwionośnych. Odpowiedni przepływ krwi przez naczynia łożyska, jest niezbędny do utrzymania optymalnej dostawy składników odżywczych oraz tlenu do rozwijającego się płodu. Wszelkie zaburzenia w tym przepływie, mogą prowadzić do zaburzeń wzrastania dziecka oraz wystąpienia stanu przedrzucawkowego2. Badanie z udziałem kobiet w ostatnim trymestrze ciąży wykazało, że wysokie dawki choliny redukowały ilość białka kinazy (sFLt1), które jest czynnikiem przyczyniającym się do hamowania wzrostu nabłonka naczyniowego, co skutkowało poprawą przepływu krwi w łożysku- redukcja ryzyka stanu przedrzucawkowego3.
Kobiety w wieku rozrodczym są teoretycznie mniej narażone na niedobory choliny, ponieważ związek ten może być produkowany przez organizm w wątrobie przez enzym, którego produkcja jest zwiększona w odpowiedzi na podwyższone stężenie estrogenu. Niemniej, istnieją zaburzenia w sekwencji genu kodującego enzym, które wykryto u ok. 20% populacji kobiet amerykańskich, co obniża ich zdolność do samodzielnej syntezy choliny2. Cholina ma także znaczenie jako transporter DHA do płodu, ma to szczególnie istotne znaczenie w okresie II i III trymestru, kiedy następuje najszybszy wzrost mózgu oraz akumulacja DHA w tym organie. Jednocześnie cholina jako składowa neuroprzekaźnika acetylocholiny oraz budulec osłonek mielinowych neuronów wpływa korzystnie na rozwój centralnego układu nerwowego dziecka2. Fizjologicznie obserwuje się kilkukrotnie większe stężenie choliny w tkankach płodu w porównaniu do krwi matki, składnik ten także znajduje się w dużych ilościach w mleku2.
Osoby ze stwierdzonym polimorfizmem MTHFR mają zwiększone zapotrzebowanie na substancje z resztami metylowymi, które mogą być użyte w cyklu folinów do wytarzania metioniny, aminokwasu niezbędnego do przenoszenia reszt metylowych bezpośrednio na nić DNA; cholina jest jednym z lepszych źródeł tych związków chemicznych4.
Literatura:
- Vennemann FB et al. Br J Nutr. 2015;114(12):2046-55.
- Zeisel SH. International Journal of women’s Health. 2013;5
- Jiang, X. et al. FASEB J. 2013;27,:1245–1253
- Zeisel SH, Corbin KD. Choline w Present Knowledge in Nutrition 10th ed. Ed. J.W Erdman, J A. Macdonald, SH Zeisel, 2012
Głównym źródłem choliny są żółtka jaja kurzego, mięso w tym podroby. Niemniej składnik ten jest niedoborowy w diecie Europejczyków, w tym kobiet ciężarnych, co może niekorzystnie wpływać na parametry rozwojowe dziecka.1 Cholina to składnik o korzystnym wpływie m.in. na rozwój układu nerwowego dziecka, jako składnik acetylocholiny- neuroprzekaźnika stymuluje szybsze przekazywanie impulsów nerwowych między neuronami, odpowiada także za tworzenie nowych skupisk neuronów, szczególnie w hipokampie, ośrodku pamięci i orientacji przestrzennej 2. Badania wykazują, że dzieci kobiet spożywających wysokie dawki choliny od II trymestru ciąży miały znacznie lepsze wyniki testu określającego pamięć wzrokową w wieku 7 lat 3. Kolejnym korzystnym aspektem przyjmowanie dodatkowej dawki choliny jest jej zdolność do oddawania reszt metylowych, które przyłączając się do nici DNA modulują ekspresję genów dziecka (mechanizm epigenetyczny).
Właściwe zmetylowanie konkretnych odcinków kodujących dany gen skutkuje korzystnym i długoterminowym wpływem ma zdrowotność dziecka. W tym mechanizmie właśnie niemowlęta urodzone przez matki spożywające cholinę w ciąży miały o 1/3 mniejsze stężenie kortyzolu (hormonu stresu) we krwi pępowinowej1. W przyszłości może to oznaczać, że dziecko będzie mniej zestresowanym dorosłym, ponieważ jego nadnercza będą produkowały mniejsze ilości hormonu stresu. Nadmiar kortyzolu utrzymujący się przed dłuższy czas oddziałuje niekorzystnie na metabolizm i zdrowie, co jest przyczyną zwiększonego ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2, otyłość czy schorzenia serca4. W związku ze specyfiką budowy chemicznej cząsteczka choliny przechodząc przez łożysko znacznie usprawnia transport innego, bardzo ważnego składnika – DHA (kwas dokozaheksaenowego).
DHA stanowi główny budulec mózgu i siatkówki oka dziecka, a jego największa akumulacja następuje około II i III trymestru ciąży. Podobnie cholina, która preferencyjnie przechodzi z krwiobiegu matki do dziecka, stanowi główny składnik budulcowy komórek ciała dziecka, jako jeden z ważniejszych związków tworzących błony komórkowe5. Cholina może być alternatywnie wykorzystana jako donor reszt metylowych w szlaku folianów, jednym z ważniejszych cykli komórkowych, które determinują przeżycie organizmu. Cykl folianów odpowiada za syntezę aminokwasów (budulec mięśni), procesy metylacji (mechanizmy epigenetyczne), tworzenie składowych nici DNA, metabolizm homocysteiny6. Ten aminokwas siarkowy powstaje w wyniku przemian cyklu folianów, wszelkie zaburzenia w pracy cyklu mogą prowadzić do nadmiernego gromadzenia się homocysteiny w komórkach, co ma niekorzystny wpływ na rozwój dziecka, może prowadzić do zatrzymania jego wzrostu oraz do wystąpienia wad rozwojowych6.
Literatura:
- Vennemann FB et al. Br J Nutr. 2015;114(12):2046-55.
- Zeisel SH. Semin Cell Dev Biol. 2011 August ; 22(6): 624–628.
- Boeke CE et al. Am J Epidemiol. 2013; 177(12):1338-47.
- Jiang, X. et al. FASEB J. 2012; 26, 3563– 3574
- Jiang X et al. Trends in Endocrinology and Metabolism 2014;25(5):263-73
- Czeczot H. Postępy Hig Med Dośw (online). 2008;62:405-19.