Według badań polskiej populacji kobiet, około 50% z nich ma spowolniony metabolizm kwasu foliowego. Oznacza to, że przyjmowany z suplementów diety syntetyczny kwas foliowy (kwas pteroilomonoglutaminowy) nie jest sprawnie przekształcany w aktywną, zmetylowaną formę2. Alternatywą dla syntetycznego kwasu foliowego już od wielu lat jest jego forma aktywna – L-metylofolian wapnia, który może być bezpośrednio włączany w procesy biologiczne komórki. W związku z tym, że nie wykonuje się standardowych badań przesiewowych w kierunku polimorfizmów genu MTHFR (niewielkich zmian w kodzie DNA, które mogą wpływać na prawidłową pracę enzymów cyklu kwasu foliowego), Eksperci Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w swoim najnowszym stanowisku z 2024 r. zalecają już od pierwszego trymestru ciąży do końca okresu karmienia piersią suplementację tylko aktywnej formy folianów (L-metylofolianu wapnia) w porcji 800 µg/dobę. Stosowanie aktywnego folianu jest istotne ze względu na fizjologiczny wzrost zapotrzebowania na foliany zarówno przez organizm płodu jak i tkanki łożyska matki. Odpowiednie stężenie folianów ma bowiem korzystny wpływ na proces metylacji DNA i białek, metabolizm homocysteiny, zapobiega ugodzeniom DNA i może być związane z prawidłowym tworzeniem naczyń krwionośnych w łożysku, a tym samym transportem składników odżywczych i tlenu do płodu1,4. Obecnie spożywanie dwu form kwasu foliowego (kwas pteroilomonoglutaminowy i L-metylofolianu wapnia) jest zalecane jedynie kobietom przygotowującym się do ciąży3 w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia wad cewy nerwowej płodu. Podaż kwasu foliowego ma tu uzasadnienie ze względu na aspekty prawne i komunikacyjne obowiązujące w krajach UE, gdzie wskazanie dotyczące „zmniejszenia ryzyka wad cewy nerwowej” zostało dopuszczone przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) jedynie w preparatach, które posiadają w składzie 400 µg syntetycznego kwasu foliowego3.
W odniesieniu do prawidłowego metabolimu folianów nie można pominąć roli niektórych witamin i składników mineralnych (wit. B6, B12, cynk), które są kofaktorami enzymów przemian folianów w komórce oraz choliny, która podobnie jak foliany, ma znaczenie dla prawidłowego procesu metylacji DNA i białek płodu5.
Literatura:
- Czeczot H. Postępy Hig Med Dośw (online). 2008;62:405-19.
- Ginekol Pol. 2011, 82, 550-553.
- Seremak-Mrozikiewicz A. et al. Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie suplementacji aktywnych folianów, choliny i witamin B6 i B12 w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu; 2024.
- Furness D et al. Matern Child Nutr. 2013;9(2):155-66.
- Zeisel SH. Int J Womens Health. 2013;5:193–9.