Ciąża to nie tylko wyjątkowy czas oczekiwania, ale również ogromne wyzwanie dla organizmu kobiety. Już od pierwszych dni – a najlepiej jeszcze przed poczęciem – rozpoczyna się intensywny proces budowania nowego życia, który wymaga odpowiedniego „paliwa” w postaci najważniejszych składników odżywczych. Właśnie dlatego odpowiednio dobrana suplementacja to nie fanaberia ani chwilowa moda, ale realna potrzeba, wspierana przez aktualną wiedzę medyczną i zalecenia specjalistów. Jeśli planujesz ciążę lub jesteś już w trakcie tej wyjątkowej drogi – ten tekst jest dla Ciebie. Sprawdź, jakie witaminy i mikroelementy warto mieć na radarze, by zadbać o siebie i rozwijające się życie najlepiej, jak to możliwe.
Dlaczego suplementacja w okresie ciąży jest ważna?
Ciąża to naturalny etap w życiu kobiety, podczas którego rośnie zapotrzebowanie organizmu na określone składniki odżywcze. Z tego powodu sposób odżywiania w tym okresie powinien być starannie skomponowany, zarówno pod kątem jakościowym, jak i odżywczym.
Właściwy dobór produktów spożywczych ma ogromne znaczenie – niedobory witamin i minerałów mogą negatywnie odbić się na przebiegu ciąży i mieć poważne konsekwencje dla zdrowia rozwijającego się dziecka. Jednocześnie istotne jest, aby nie dostarczać organizmowi zbyt wielu kalorii. Nadmierny przyrost masy ciała w ciąży może nie tylko utrudnić powrót do wagi sprzed porodu, lecz także zwiększyć ryzyko wystąpienia otyłości i cukrzycy u potomstwa.
Jakie składniki odżywcze powinny być suplementowane w ciąży?
Zgodnie z zaleceniami specjalistów bezsporne jest przyjmowanie preparatów zawierających foliany , witaminę D, DHA oraz jod. Obecne dane wskazują na konieczność uzupełniania jeszcze jednego niedoborowego składnika jakim jest cholina. Warto uzupełniać podaż folianów- kwasu foliowego wraz z jego metylowaną formą o witaminy z grupy B tj. B6 i B12, które wspomagają ich prawidłowy metabolizm. W przypadku stwierdzonych niedoborów lub ich specyficznego ryzyka ryzyka niedoborów żelaza, magnezu czy innych mikroelementów, konieczne może być przyjmowanie suplementów.
Od kiedy kobiety w ciąży przyjmować witaminy i mikroelementy?
Rekomendacje dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych są zależne od rodzaju mikroelementów i witamin, a także od etapu ciąży. Jak to wygląda w praktyce?
Kwas foliowy przed i w trakcie ciąży
W przypadku kwasu foliowego każda kobieta planująca ciążę powinna zacząć przyjmować 0,4 mg tej witaminy minimum 6 tygodni przed zajściem w ciążę.
Niedobór kwasu foliowego może skutkować wystąpieniem wad cewy nerwowej u płodu, a także prowadzić do wzrostu ryzyka porodu przedwczesnego, odklejenia łożyska, czy poronienia. Od niedawna istnieją rekomendacje, aby uzupełniać zwykły kwas foliowy aktywną formą folianu z resztą metylową. Takie połączenie gwarantuje lepszą biodostępność, co jest szczególnie istotne u kobiet z polimorfizmem MTHFR. Co więcej niektóre suplementy zawierają także witaminę B6 i witaminę B12, które usprawniają przebieg cyklu foliowego.
Cholina w okresie ciąży
Istotny nowy składnik warty uwzględnienia u kobiet ciężarnych to cholina, która ma wpływ na rozwój płodu – przede wszystkim jego układu nerwowego, w szczególności hipokampu, obszaru mózgu odpowiedzialnego za pamięć wzrokową, orientację przestrzenną. Warunkuje właściwą pracę wątroby u matki oraz prawidłową funkcję łożyska (stymulacja ukrwienia), zmniejszając tym samym ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego. Cholina redukuje poziom homocysteiny, będącej czynnikiem odpowiedzialnym za powstawanie wad rozwojowych u dziecka, wpływa na gospodarkę lipidową oraz reguluje poziom aktywności genów i wspomaga naprawę wadliwego DNA. Ponadto może mieć wpływ na minimalizowanie ryzyka wystąpienia u dziecka chorób wywołanych przewlekłym stresem – cukrzycy typu II, czy nadciśnienia tętniczego, poprzez modulowanie reakcji przysadki mózgu na czynniki stresogenne.
Witamina D w ciąży
Suplementację witaminy D z kolei należy zacząć od II trymestru ciąży. Niemniej warto uwzględnić podaż witaminy D już w momencie potwierdzenia ciąży. Zalecaną dawką w przypadku niedoboru wtaminy D w diecie lub syntezy skórnej jest 1500- 2000 IU/dobę. Witamina D wpływa korzystnie na mineralizację kości oraz zmniejsza zagrożenie wystąpienia stanu przedrzucawkowego u matki. Ma też znaczenie w modulacji aktywności jajników, wpływa na utrzymanie ciąży na początkowym jej etapie. Ma też długoterminowy wpływ na zdrowie dziecka.
Jod w trakcie ciąży
Dobowe zapotrzebowanie na jod dla kobiety ciężarnej wynosi 250 µg, jednak w związku z tym, że najprawdopodobniej nie może ono zostać pokryte jedynie poprzez dietę, zalecane jest dodatkowa suplementacja jodu w wysokości 150 -200 µg już od początkowych etapów ciąży. Najlepiej jednak przyjmować ten pierwiastek jeszcze zanim na teście ciążowym pojawią się upragnione dwie kreski.
Jod ma wpływ na kształtowanie się układu nerwowego dziecka oraz jego późniejszy prawidłowy rozwój neuropsychologiczny. U kobiet z niedoczynnością tarczycy związanej z niedoborem jodu zwiększa się ryzyko poronień oraz porodów przedwczesnych.
Żelazo w ciąży
Niedobory żelaza stanowią główną przyczynę anemii i przyczyniają się do wzrostu zagrożenia porodem przedwczesnym. Suplementację doustnymi preparatami żelaza należy prowadzić u kobiet z niedokrwistością przed planowaną koncepcją i następnie kontynuować dopiero po ukończeniu 8 tygodnia ciąży ze względu na niekorzystny wpływ wysokich stężeń tego pierwiastka na kształtujący się płód.
DHA w ciąży
DHA to składnik niezbędny, który usprawnia proces powstawania centralnego układu nerwowego dziecka i siatkówki oka. Niestety Polska dieta jest raczej uboga w tłuste ryby morskie, najlepsze źródło DHA, dlatego wszystkie kobiety ciężarne powinny przyjmować odpowiednio wysokie dawki (min. 600-1000 mg) tego kwasu tłuszczowego z grupy Omega-3. Ma on jeszcze jedną zaletę- działa korzystnie na utrzymanie ciąży, redukując procesy zapalane, które są jedną z przyczyn przedwczesnych porodów.
Przyjmowany preparat wielowitaminowy np. Prenatal należy dostosować do indywidualnych uwarunkowań i potrzeb każdej kobiety najlepiej w porozumieniu z lekarzem prowadzącym ciążę, mając na uwadze, że podobnie jak niedobór pewnych substancji odżywczych, także ich nadmiar może być niekorzystny dla rozwoju naszej pociechy.
Suplementacja w ciąży
Prawidłowo prowadzona suplementacja w okresie ciąży to inwestycja w zdrowie – zarówno matki, jak i rozwijającego się dziecka. Najważniejsze składniki, takie jak kwas foliowy, witamina D, jod, DHA czy cholina, są niezbędne do kształtowania się układu nerwowego, zapobieganiu powikłaniom oraz wspieraniu przebiegu ciąży. Warto rozpocząć ich przyjmowanie już na etapie planowania ciąży, dostosowując dawki do indywidualnych potrzeb i zgodnie z zaleceniami lekarza. Zarówno niedobory, jak i nadmiar niektórych mikroelementów mogą mieć niepożądane skutki, dlatego suplementacja powinna być świadoma, przemyślana i oparta na aktualnych rekomendacjach medycznych.