Jod i selen

Pierwiastek ten buduje tarczycę i wchodzi w skład hormonów tarczycy (tyroksyny, trójjodotyroniny), zarówno kobiety ciężarnej jak i płodu. Hormony tarczycy odpowiadają za prawidłową migrację komórek nerwowych, mielinizację osłonek nerwowych, przekazywanie sygnałów nerwowych. Odpowiadają także, za regulację metabolizmu, wzrostu, dojrzewania, pracę układu mięśniowego i układu krążenia. W czasie ciąży następuje ponad dwukrotne zwiększenie zapotrzebowania na jod1. Szczególnie na początkowym etapie rozwoju płód jest całkowicie zależny od dostawy tego pierwiastka przez łożysko. Badania na populacji kobiet ciężarnych w Polsce wykazują, że tylko 50% z nich otrzymuje zalecaną dzienną dawkę jodu (150-200 µg)1. Niedobór tego pierwiastka u kobiet w ciąży może być przyczyną zespołu zaburzeń z niedoboru jodu u dziecka: wady wrodzone, zaburzenia rozwoju psychomotorycznego, kretynizm, wole noworodków, niedoczynność tarczycy noworodków1. Warto zauważyć, że występowanie tych zaburzeń bardzo łatwo można redukować, właśnie poprzez przyjmowanie odpowiedniej dawki jodku potasu w formie tabletkowej szczególnie w okresie przygotowania do ciąży i podczas jej pierwszych tygodni.

Selen wraz z jodem to pierwiastki śladowe, które odgrywają znaczna rolę w metabolizmie hormonów tarczycy. Jod jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tego organu, ale to selen usprawnia przechodzenie hormonów tarczycy do płodu. Selen występuje w centrum aktywnym dejodynaz odpowiedzialnych za odłączanie atomu jodu w hormonach tarczycy. Enzymy te mają znaczenie w regulacji stężeń hormonów tarczycy w otoczeniu płodu2. Selen wchodzi w skład wielu enzymów oraz silnych przeciwutleniaczy (peroksydaza glutationowa), które chronią komórki organizmu oraz płodu przed uszkodzeniami przez wolne rodniki3. Suplementacja selenem kobiet ciężarnych u których stwierdzono występowanie przeciwciał tarczycowych TPOAb+ zredukowała częstość chorób tarczycy o podłożu immunologicznym np. Hashimoto w tej grupie4. Najnowsze badanie populacji łódzkich kobiet w ciąży wykazało, że pomimo obowiązku jodowania soli kuchennej, kobiety te mają niedobory jodu, przy tym tylko 46% z badanych przyjmowało jod w formie tabletkowej podczas ciąży5.

Literatura:

  1. Szybiński Z. Pol J Endocrinol. 2005;1(56): 65-71.
  2. Przybylik-Mazurek E. Biol Trace Elem Res 2011; 141:65–75
  3. Pieczyńska J, Grajeta H. Journal of Trace Elements and Medicine and Biology2015;29: 31–38
  4. Negro R. et al. J Clin Endocrinol Metab. 2007;92(4):1263-8.
  5. Zygmunt A et al. Endokrynologia Polska 2015; 66 (5)