Jod i selen
Pierwiastek ten buduje tarczycę i
wchodzi w skład hormonów tarczycy (tyroksyny, trójjodotyroniny), zarówno
kobiety ciężarnej jak i płodu. Hormony tarczycy odpowiadają za
prawidłową migrację komórek nerwowych, mielinizację osłonek nerwowych,
przekazywanie sygnałów nerwowych. Odpowiadają także, za regulację
metabolizmu, wzrostu, dojrzewania, pracę układu mięśniowego i układu
krążenia. W czasie ciąży następuje ponad dwukrotne zwiększenie
zapotrzebowania na jod1. Szczególnie na początkowym etapie
rozwoju płód jest całkowicie zależny od dostawy tego pierwiastka przez
łożysko. Badania na populacji kobiet ciężarnych w Polsce wykazują, że
tylko 50% z nich otrzymuje zalecaną dzienną dawkę jodu (150-200 µg)1.
Niedobór tego pierwiastka u kobiet w ciąży może być przyczyną zespołu
zaburzeń z niedoboru jodu u dziecka: wady wrodzone, zaburzenia rozwoju
psychomotorycznego, kretynizm, wole noworodków, niedoczynność tarczycy
noworodków1. Warto zauważyć, że występowanie tych zaburzeń
bardzo łatwo można redukować, właśnie poprzez przyjmowanie odpowiedniej
dawki jodku potasu w formie tabletkowej szczególnie w okresie
przygotowania do ciąży i podczas jej pierwszych tygodni.
Selen
wraz z jodem to pierwiastki śladowe, które odgrywają znaczna rolę w
metabolizmie hormonów tarczycy. Jod jest niezbędny do prawidłowego
funkcjonowania tego organu, ale to selen usprawnia przechodzenie
hormonów tarczycy do płodu. Selen występuje w centrum aktywnym dejodynaz
odpowiedzialnych za odłączanie atomu jodu w hormonach tarczycy. Enzymy
te mają znaczenie w regulacji stężeń hormonów tarczycy w otoczeniu płodu2.
Selen wchodzi w skład wielu enzymów oraz silnych przeciwutleniaczy
(peroksydaza glutationowa), które chronią komórki organizmu oraz płodu
przed uszkodzeniami przez wolne rodniki3. Suplementacja
selenem kobiet ciężarnych u których stwierdzono występowanie przeciwciał
tarczycowych TPOAb+ zredukowała częstość chorób tarczycy o podłożu
immunologicznym np. Hashimoto w tej grupie4. Najnowsze
badanie populacji łódzkich kobiet w ciąży wykazało, że pomimo obowiązku
jodowania soli kuchennej, kobiety te mają niedobory jodu, przy tym tylko
46% z badanych przyjmowało jod w formie tabletkowej podczas ciąży5.
Literatura:
- Szybiński Z. Pol J Endocrinol. 2005;1(56): 65-71.
- Przybylik-Mazurek E. Biol Trace Elem Res 2011; 141:65–75
- Pieczyńska J, Grajeta H. Journal of Trace Elements and Medicine and Biology2015;29: 31–38
- Negro R. et al. J Clin Endocrinol Metab. 2007;92(4):1263-8.
- Zygmunt A et al. Endokrynologia Polska 2015; 66 (5)