Pierwiastek ten buduje tarczycę i wchodzi w skład hormonów tarczycy (tyroksyny, trójjodotyroniny), zarówno kobiety ciężarnej jak i płodu. Hormony tarczycy odpowiadają za prawidłową migrację komórek nerwowych, mielinizację osłonek nerwowych, przekazywanie sygnałów nerwowych. Odpowiadają także, za regulację metabolizmu, wzrostu, dojrzewania, pracę układu mięśniowego i układu krążenia. W czasie ciąży następuje ponad dwukrotne zwiększenie zapotrzebowania na jod1. Szczególnie na początkowym etapie rozwoju płód jest całkowicie zależny od dostawy tego pierwiastka przez łożysko. Badania na populacji kobiet ciężarnych w Polsce wykazują, że tylko 50% z nich otrzymuje zalecaną dzienną dawkę jodu (150-200 µg)1. Niedobór tego pierwiastka u kobiet w ciąży może być przyczyną zespołu zaburzeń z niedoboru jodu u dziecka: wady wrodzone, zaburzenia rozwoju psychomotorycznego, kretynizm, wole noworodków, niedoczynność tarczycy noworodków1. Warto zauważyć, że występowanie tych zaburzeń bardzo łatwo można redukować, właśnie poprzez przyjmowanie odpowiedniej dawki jodku potasu w formie tabletkowej szczególnie w okresie przygotowania do ciąży i podczas jej pierwszych tygodni.
Selen wraz z jodem to pierwiastki śladowe, które odgrywają znaczna rolę w metabolizmie hormonów tarczycy. Jod jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tego organu, ale to selen usprawnia przechodzenie hormonów tarczycy do płodu. Selen występuje w centrum aktywnym dejodynaz odpowiedzialnych za odłączanie atomu jodu w hormonach tarczycy. Enzymy te mają znaczenie w regulacji stężeń hormonów tarczycy w otoczeniu płodu2. Selen wchodzi w skład wielu enzymów oraz silnych przeciwutleniaczy (peroksydaza glutationowa), które chronią komórki organizmu oraz płodu przed uszkodzeniami przez wolne rodniki3. Suplementacja selenem kobiet ciężarnych u których stwierdzono występowanie przeciwciał tarczycowych TPOAb+ zredukowała częstość chorób tarczycy o podłożu immunologicznym np. Hashimoto w tej grupie4. Najnowsze badanie populacji łódzkich kobiet w ciąży wykazało, że pomimo obowiązku jodowania soli kuchennej, kobiety te mają niedobory jodu, przy tym tylko 46% z badanych przyjmowało jod w formie tabletkowej podczas ciąży5.
Literatura:
- Szybiński Z. Pol J Endocrinol. 2005;1(56): 65-71.
- Przybylik-Mazurek E. Biol Trace Elem Res 2011; 141:65–75
- Pieczyńska J, Grajeta H. Journal of Trace Elements and Medicine and Biology2015;29: 31–38
- Negro R. et al. J Clin Endocrinol Metab. 2007;92(4):1263-8.
- Zygmunt A et al. Endokrynologia Polska 2015; 66 (5)
Oba składniki są istotne w przypadku prawidłowej pracy tarczycy oraz właściwego metabolizmu hormonów tarczycy. Już umiarkowana niedoczynność tarczycy ciężarnych powoduje u dzieci niższy iloraz inteligencji o 8-10 punktów. Niedobór jodu i niedoczynność tarczycy w ciąży to najczęstsza na świecie przyczyna niedorozwoju umysłowego1. Zaburzenia czynności tarczycy (niedoczynność, zwiększone stężenia przeciwciał anty-TPO-Ab, skierowanych przeciwko peroksydazie tarczycowej (TPO) podczas II trymestru ciąży skutkowały znaczną redukcją wyników na inteligencję oraz testów sprawnościowych u dzieci w wieku 25-30 miesięcy1. Selen jest pierwiastkiem ścisłe związanym z prawidłową pracą tarczycy, jego niedobory podczas ciąży mogą wpływać negatywnie na rozwój inteligencji u dzieci. Pierwiastek ten jest obecny tylko w glebie i tylko w ten sposób jest przenoszony do warzyw i owoców. Polska jest krajem o glebach z umiarkowaną zawartością selenu.2 Badanie przeprowadzone na grupie 750 matek w 30 tygodniu ciąży wykazało, że każdy wzrost stężenia selenu w erytrocytach krwi o 0,50 µg/g wiązał się ze zwiększeniem o prawie 4 punkty wyniku testu badającego rozumienie języka mówionego u dziecka w wieku 1,5 roku3.
Jod buduje tarczycę i wchodzi w skład hormonów tarczycy (tyroksyny, trójjodotyroniny), zarówno kobiety ciężarnej jak i płodu. Hormony tarczycy odpowiadają za prawidłową migrację komórek nerwowych, mielinizację osłonek nerwowych, przekazywanie sygnałów nerwowych. Odpowiadają także, za regulację metabolizmu, wzrostu, dojrzewania, pracę układu mięśniowego i układu krążenia4. W czasie ciąży następuje ponad dwukrotne zwiększenie zapotrzebowania na jod4. Szczególnie na początkowym etapie rozwoju płód jest całkowicie zależny od dostawy tego pierwiastka przez łożysko. Niedobór tego pierwiastka u kobiet w ciąży może być przyczyną zespołu zaburzeń z niedoboru jodu: wady wrodzone, zaburzenia rozwoju psychomotorycznego, kretynizm, wole noworodków, niedoczynność tarczycy noworodków4.Nawet niewielkie niedobory jodu podczas I trymestru ciąży skutkowały odległymi skutkami w rozwoju intelektualnym dzieci w wieku 9 lat5. Dzieci, których matki miały stężenie jodu ?150 µg/L w moczu podczas początkowych etapów ciąży miały znacząco lepsze wyniki testów określających zdolności wypowiadania się, pisania i rozumienia w porównaniu do dzieci, które doświadczyły lekkiego niedoboru jodu podczas rozwoju płodowego5. Najnowsze badanie populacji łódzkich kobiet w ciąży wykazało, że pomimo obowiązku jodowania soli kuchennej, kobiety te mają niedobory jodu, przy tym tylko 46% z badanych przyjmowało jod w formie tabletkowej podczas ciąży.6
Literatura:
- Skröder HM et al. Clin Nutr. 2014. pii: S0261-5614(14)00248-9.
- Pieczyńska J, Grajeta H. Journal of Trace Elements in Medicine and Biology 2015; 29:31–38
- Li Y et al. Clin Endocrinol (Oxf). 2010;72(6):825-9
- Zygmunt A et al. Endokrynologia Polska 2015; 66 (5)
- Hynes KL et al. J Clin Endocrinol Metab. 2013;98(5):1954-62.
- Szybiński Z. 2005;1(56): 65-71.
